Frankenstein; or The Modern Prometheus

„Frankenstein; or The Modern Prometheus” (Frankenstein, czyli współczesny Prometeusz) to jedna z najbardziej rozpoznawalnych i wpływowych powieści wszech czasów. Choć dziś wielu utożsamia to słowo z potworem, w rzeczywistości odnosi się ono do naukowca – Wiktora Frankensteina, głównego bohatera dzieła. Ta przełomowa powieść gotycka autorstwa Mary Shelley zyskała status jednego z najsłynniejszych horrorów świata i do dziś fascynuje czytelników swoją mroczną atmosferą oraz refleksją nad granicami ludzkiej wiedzy.

Geneza powieści Mary Shelley

Mary Wollstonecraft Shelley napisała swoją debiutancką powieść w wieku zaledwie 18 lat. Inspiracją do jej stworzenia stał się słynny Weekend z Frankensteinem, który spędziła latem 1816 roku w willi Diodati nad Jeziorem Genewskim, w towarzystwie swojego przyszłego męża Percy’ego Bysshe Shelleya oraz lorda Byrona. Podczas burzowych wieczorów goście urządzali sobie konkurs opowieści grozy. To właśnie wtedy narodził się pomysł na „Frankenstein” – powieść, która miała na zawsze zmienić oblicze literatury.

W 1815 roku Mary Shelley podróżowała po Europie, zatrzymując się w Gernsheim, 17 kilometrów od Zamku Frankenstein w Niemczech, gdzie według legend alchemik przeprowadzał eksperymenty związane z ożywianiem martwej materii. Te opowieści, w połączeniu z fascynacją nauką i filozofią, wpłynęły na jej twórczość.

Pierwsze wydanie powieści ukazało się anonimowo w Londynie 1 stycznia 1818 roku w trzech tomach, gdy Shelley miała zaledwie 20 lat. Jej nazwisko pojawiło się dopiero w drugim wydaniu opublikowanym w Paryżu w 1821 roku.

Historia doktora Wiktora Frankensteina

Bohaterem powieści jest młody, ambitny naukowiec – Victor Frankenstein (nazywany też doktorem Wiktorem Frankensteinem), który obsesyjnie pragnie odkryć tajemnicę życia. Eksperymentując na ludzkich zwłokach, udaje mu się ożywić martwą materię. W ten sposób frankenstein został stworzony – a wraz z nim narodził się koszmar, który będzie prześladował jego twórcę.

Stwór Frankensteina, odrzucony przez swojego „ojca” i świat, staje się symbolem tragicznej istoty poszukującej akceptacji. W miarę jak rozwija swoją inteligencję i świadomość, narasta w nim gniew wobec ludzi. W rezultacie doprowadza to do serii dramatycznych wydarzeń, które prowadzą do zguby zarówno naukowca Wiktora Frankensteina, jak i jego przerażającego dzieła.

Frankenstein jako prekursor Science Fiction

Choć powieść Shelley jest często postrzegana jako klasyczny horror, uznaje się ją również za jedno z pierwszych dzieł Science Fiction. Eksperymenty doktora Wiktora Frankensteina i jego dążenie do przekroczenia granic natury wpisują się w nurt literatury spekulatywnej, który zainspirował późniejszych twórców fantastyki naukowej.

Ekranizacje powieści Mary Shelley

„Frankenstein” Mary Shelley doczekał się wielu adaptacji filmowych. Najbardziej kultowa jest ekranizacja z 1931 roku, w której potwora zagrał Boris Karloff – jego kreacja na zawsze zapisała się w historii kina. W 1994 roku powstała kolejna znacząca wersja – ekranizacja z 1994 roku w reżyserii Kennetha Branagha, w której w rolę naukowca wcielił się sam reżyser, a Potwora zagrał Robert De Niro.

Wśród innych interpretacji warto wspomnieć o Przekleństwie Frankensteina, które w latach 50. XX wieku wprowadziło nową wizję tej opowieści w stylu brytyjskiego studia Hammer. Współczesną adaptacją była również ekranizacja z 2015 roku, która starała się na nowo zinterpretować klasyczną historię.

Nie można też zapomnieć o parodystycznej wersji – Młody Frankenstein, w reżyserii Mela Brooksa, która w humorystyczny sposób odnosi się do oryginalnej fabuły. Z kolei serial The Frankenstein Chronicles z 2015 roku, z Seanem Beanem w roli głównej, to intrygujące połączenie fikcji literackiej z detektywistyczną narracją.

Frankenstein a rzeczywistość – Zamek Frankenstein

Istnieje teoria, według której Mary Shelley historie o ożywieniu martwej materii mogła czerpać z legend związanych z prawdziwym Zamkiem Frankenstein, znajdującym się w Niemczech. Według miejscowych podań mieszkał tam alchemik, który rzekomo eksperymentował z ożywianiem zmarłych. Choć brak na to dowodów, zamek do dziś przyciąga miłośników grozy.

Dziedzictwo Frankensteina

Wpływ dzieła Mary Shelley na kulturę jest nie do przecenienia. Frankenstein – powieść o granicach nauki, odpowiedzialności moralnej i samotności nadal inspiruje kolejne pokolenia twórców. Od klasycznych ekranizacji po nowoczesne reinterpretacje – historia Potwora Frankensteina i jego twórcy pozostaje jedną z najbardziej rozpoznawalnych narracji w literaturze i popkulturze.

Niezależnie od licznych adaptacji i modyfikacji, oryginalna powieść Mary Shelley nadal fascynuje swoją głębią, filozoficzną refleksją i ostrzeżeniem przed konsekwencjami igrania z siłami, których człowiek nie jest w stanie w pełni pojąć.

O WYDANIU

Nasza edycja „Frankensteina” składa się z trzech tomów w ręcznie wykonanej oprawie z etui. Książka została złożona czcionką Brunel Text Roman No 2 i wydrukowana na żeberkowym papierze bawełnianym Century Laid. Nakład ograniczono do 25 egzemplarzy, co czyni je wyjątkowym rarytasem dla kolekcjonerów i miłośników literatury klasycznej.

WYDANIE W JĘZYKU ANGIELSKIM.