Justus Erich Walbaum: rewolucja w typografii

Justus Erich Walbaum (25 stycznia 1768 – 21 czerwca 1837) był niemieckim odlewnikiem czcionek i rytownikiem stempli, którego praca miała ogromny wpływ na historię typografii. Jego największym osiągnięciem było stworzenie czcionki Walbaum, która do dziś jest uważana za jedno z najpiękniejszych i najbardziej eleganckich krojów pisma w stylu Didone.

Wczesne lata i edukacja 

Walbaum urodził się w Steinlah, dzielnicy miasta Haverlah w Dolnej Saksonii. Jego ojciec, Johann Erich Walbaum, był duchownym, a Justus początkowo kształcił się w zawodzie kupca i cukiernika. To właśnie w pracy nad formami do wyrobu słodyczy po raz pierwszy zetknął się z rytownictwem. Jego talent do precyzyjnej pracy w metalu szybko zwrócił uwagę wydawcy Johanna Petera Spehra, u którego pracował jako rytownik.

W 1796 roku Walbaum uzyskał koncesję na prowadzenie własnej odlewni czcionek w Goslarze, a sześć lat później przeniósł ją do Weimaru, gdzie istniał większy rynek zbytu dla jego prac. To właśnie tam rozwinął swoje największe dzieło – krój Walbaum, który miał stać się jednym z najważniejszych w historii niemieckiej typografii.

Harmonia elegancji i nowoczesności

Walbaum stworzył swój najsłynniejszy krój pisma na początku XIX wieku. Styl Walbauma zalicza się do nurtu Didone, który charakteryzował się wysokim kontrastem między grubymi i cienkimi liniami oraz geometryczną, elegancką formą liter. Wzorował się na wcześniejszych dziełach Firmina Didota oraz Giambattisty Bodoniego, lecz nadał swojemu krojowi bardziej subtelny i łagodniejszy charakter. Jan Tschichold opisał Walbauma jako „najpiękniejszą niemiecką wersję nowoczesnej czcionki”.

Czcionka Walbauma to przykład doskonałego połączenia elegancji i funkcjonalności. Jej wyjątkowa czytelność sprawiała, że idealnie nadawała się do druku książek oraz ekskluzywnych publikacji. Harmonijne proporcje liter zapewniały estetyczną spójność, a wyraziste szeryfy podkreślały klasyczny i wysmakowany charakter kroju. Dodatkowo, modułowa struktura czcionki pozwalała na niezwykle precyzyjny skład drukarski, co czyniło ją niezastąpionym narzędziem w rękach typografów i wydawców.

Wpływ na drukarstwo i typografię

Czcionka Walbaum szybko zdobyła popularność w Niemczech i innych krajach europejskich. Była szeroko stosowana w wydawnictwach książkowych i czasopismach, a jej elegancki styl stał się synonimem wysokiej jakości druku. W Polsce krój Walbauma stosowany był m.in. w drukarni Tadeusza Mostowskiego, założonej w 1802 roku. To właśnie tym krojem drukowano dzieła takich autorów jak Jan Kochanowski, Adam Naruszewicz, Stanisław Orzechowski czy Julian Ursyn Niemcewicz. Sami często sięgamy po krój Walbauma. Choćby w Sofiówce, Wielkim Testamencie czy ostatnio w Casanovie. 

Walbaum zamierzał przekazać swoje przedsiębiorstwo synowi, Theodorowi, który przejął prowadzenie firmy w 1828 roku. Niestety, jego przedwczesna śmierć w 1836 roku zmusiła Justusa do sprzedania odlewni wydawnictwu F.A. Brockhaus AG. W 1918 roku materiały Walbauma trafiły do firmy H. Berthold AG, jednej z najważniejszych odlewni czcionek w XX wieku.

Wraz ze zmianą trendów w typografii, styl Didone stracił popularność na rzecz bardziej tradycyjnych krojów renesansowych i barokowych. Jednak w XX wieku czcionka Walbaum przeżyła renesans. Była szeroko stosowana przez londyńską Curwen Press, a w kolejnych dekadach odtworzyły ją firmy Monotype, Linotype, Berthold oraz współcześni projektanci typografii, tacy jak František Štorm.

Walbaum w erze cyfrowej

Dziś, dzięki programom takim jak FontLab czy Glyphs, czcionka Walbaum jest dostępna w wersji cyfrowej i używana w eleganckich wydawnictwach oraz luksusowych magazynach. Jej klasyczna forma sprawia, że nadal pozostaje jednym z najważniejszych krojów pisma w historii typografii.

Polecamy: