Austen i książę

Archiwa brytyjskiej monarchii skrywają niezliczone ciekawostki, które rzucają nowe światło na historię i jej bohaterów. Jednym z ostatnich odkryć jest dokument z 1811 roku potwierdzający, że książę-regent, przyszły król Jerzy IV, był jednym z pierwszych nabywców powieści Sense and Sensibility (Rozważna i romantyczna) autorstwa Jane Austen. Jak pokazuje rachunek, 28 października 1811 roku, zaledwie dwa dni przed ukazaniem się pierwszych reklam powieści, książę zakupił egzemplarz za 15 szylingów, co w dzisiejszej walucie odpowiada około 35 funtom.

Książę Regent i Austen

Chociaż książę-regent był jednym z pierwszych czytelników jej debiutanckiej powieści, Jane Austen nie darzyła go sympatią. W jej oczach był on symbolem zepsucia moralnego i rozrzutności, co budziło niechęć w konserwatywnej angielskiej prowincji. Jerzy IV, znany ze swojego ekstrawaganckiego stylu życia, długów oraz licznych skandali, nie wpisywał się w ideał dżentelmena, którego Austen przedstawiała w swoich powieściach.

Henry Bunbury, Książę Walii i lichwiarze, @Yale Centre for British Art

Mimo osobistej antypatii, Austen nie mogła zignorować faktu, że jej twórczość cieszyła się uznaniem na dworze. W 1815 roku, gdy ukazała się powieść Emma, książę-regent za pośrednictwem swojego prywatnego bibliotekarza, Jamesa Staniera Clarke’a, zasugerował Austen, aby zadedykowała mu swoje dzieło. Autorka, choć niechętnie, spełniła tę prośbę. Dedykacja, która znalazła się w pierwszym wydaniu Emmy, uchodzi za jeden z najbardziej wymuszonych i nieszczerych tekstów w jej dorobku. Brzmiała ona:

To His Royal Highness, the Prince Regent, this work is, by His Royal Highness’s Permission, most Respectfully Dedicated by His Royal Highness’s Dutiful and Obedient Humble Servant.

(Księciu Regentowi, za jego zgodą, to dzieło jest najpokorniej dedykowane przez jego wierną, posłuszną i uniżoną sługę.)

Konsekwencje korespondencji

Relacja Jane Austen z księciem Walii była pośrednia i przebiegała głównie za sprawą Jamesa Staniera Clarke’a, który utrzymywał z pisarką aktywną korespondencję. Clarke, jako entuzjasta jej twórczości, nie tylko zachęcił ją do dedykacji, ale również sugerował napisanie powieści o rodzinie królewskiej. Austen grzecznie, lecz stanowczo, odmówiła, nie widząc się w roli autorki panegiryków na temat monarchy.

James Stanier Clarke, Domniemany akwarelowy portret Jane Austen z okazji jej wizyty w Carlton House 13 listopada 1815 roku, zawarty w jego Friendship Book.

Anonimowa Austen

Kiedy w 1811 roku ukazała się Rozważna i romantyczna, Austen była niemal zupełnie anonimową postacią. Powieść ukazała się pod skromnym podpisem "By a Lady" (Przez Damę), co było typowe dla ówczesnych autorek, które unikały publicznego rozgłosu. Pomimo braku rozpoznawalności, jej styl i błyskotliwe dialogi zaczęły zdobywać uznanie, a fakt, że sam książę-regent sięgnął po jej dzieło, był nie lada wyróżnieniem.

Do 1815 roku Austen zdobyła już znacznie większą sławę, a w Londynie krążyły plotki, że sam regent podziwia jej talent. Choć trudno uwierzyć, by Jerzy IV był zagorzałym czytelnikiem subtelnych analiz społecznych Austen, jego zainteresowanie jej twórczością przyczyniło się do wzrostu popularności jej książek.

Dziedzictwo

Relacja między Jane Austen a księciem-regentem to fascynujący przykład zderzenia dwóch odmiennych światów – skromnej, moralnej autorki z prowincji i ekscentrycznego arystokraty z najwyższych sfer. Choć Austen nie darzyła monarchy sympatią, paradoksalnie to właśnie jego wsparcie pomogło jej ugruntować pozycję w świecie literatury.

Można się zastanawiać, czy książę-regent zdawał sobie sprawę, że to właśnie dzieła Austen przyczynią się do jego miejsca w historii. Być może miał świadomość, że zostanie zapamiętany nie tylko jako kontrowersyjny monarcha, ale także jako jeden z pierwszych czytelników kobiety, która zmieniła oblicze angielskiej powieści.